Spory o sierp i młot

Pomnik Wolności stoi w centrum Bytomia. Upamiętnia polskie tradycje wolnościowe i niepodległościowe. Wyryto na nim ważne dla Polaków symbole: krzyż grunwaldzki, śląski krzyż powstańczy, rodło, krzyż oświęcimski... Ale nie tylko. Jest tam również... sowiecki sierp i młot. O jego usunięcie z władzami miasta od kilku lat walczy bytomska opozycja. Ale bezskutecznie. Teraz okazało się, że zgodę na usunięcie sierpa i młota musi wydać Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Pomnik powstał w 1968 roku. Z sierpem i młotem. Sowieckie godło znikło w 1991 roku, gdy prezydentem Bytomia został Janusz Paczocha x. - W czasie odnawiania pomnika za moją zgodą ów symbol sowieckiego zniewolenia usunięto - mówi Paczocha. W 2003 roku znowu odnawiano pomnik. Prezydentem Bytomia wtedy był już Krzysztof Wójcik (SLD) i za jego zgodą sierp i młot zostały odsłonięte.

Przywrócenie sowieckiego symbolu na pomniku zbulwersowało bytomian. - Nasze miasto jest szczególnie doświadczone przez "wyzwolicieli" spod znaku sierpa i młota. W styczniu 1945 roku Armia Czerwona zamordowała w bestialski sposób około 380 bezbronnych mieszkańców Miechowic, dzisiejszej dzielnicy Bytomia - przypomina Andrzej Sznajder (Porozumienie dla Bytomia), pracownik katowickiego Oddziału IPN. - Były wśród nich kobiety i dzieci. Kilka tygodni później ponad dziewięć tysięcy mężczyzn wywieziono z Bytomia do ZSRR.

Wydawało się, że nic już nie stoi na przeszkodzie, by znak z pomnika znikł. A tu niespodzianka. Jan K. Czubak (SLD), przewodniczący bytomskiej Rady Miejskiej, oświadczył, że może ona zająć się uchwałą dopiero po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Dlaczego? - W wypadku budowy czy zmian w pomnikach dotyczących walk i męczeństwa, przed podjęciem decyzji należy zasięgnąć opinii Rady - mówi Czubak. - Tu nie o to chodzi, czy sierp i młot coś upamiętniają, tylko o to, że dokonujemy zmiany w pomniku.

Zdaniem Paczochy konsultacja z Radą jest zbyteczna. - Ten pomnik nie stoi na miejscu zbrodni czy kaźni. Miejsce wybrano z powodów przestrzennych. To kpina, że ktoś po 17 latach od transformacji ma zamiar wystąpić do Rady w takiej sprawie. To szkodzi wizerunkowi Bytomia.

Odmienne zdanie na temat konsultacji ma Andrzej Przewoźnik, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. - Rada Miejska powinna zasięgnąć naszej opinii. Niemniej jednak, źle się stało, że symbole totalitaryzmu w Bytomiu przywrócono. Tego rodzaju symboli nie powinno być i nie powinny być one przywracane, zwłaszcza, gdy już raz zostały usunięte. To, że wróciły jest skandalem - dodaje Przewoźnik.

Bytomskie władze twierdzą, że w 1991 roku znak sierpa i młota został usunięty pokątnie i nielegalnie. - Rada Miejska nie podjęła w tej sprawie uchwały, chociaż w sprawie innych pomników w Bytomiu podejmowała - twierdzi Czubak. Taka argumentacja oburza Paczochę. - Usunąłem symbol obalonego totalitarnego komunistycznego systemu! Nie zwracałem się w tej sprawie do RM, żeby się nie ośmieszać. A pan Wójcik, też nikogo o nic nie pytając znak sierpa i młota przywrócił. A potem 3 maja i 11 listopada chodził tam składać wieńce i kwiaty - mówi Paczocha. - Jednego tylko żałuję, że nie kazałem tego sierpa i młota skuć, tylko zaszpachlować.

- Nie mam w tej sprawie żadnych wątpliwości i jeśli otrzymam pismo o wydanie opinii, to moja decyzja będzie szybka - podkreśla Andrzej Przewoźnik