Pamięci księdza Jerzego Popiełuszki w Bytomiu

8 października 1984 roku ksiądz Jerzy Popiełuszko odprawił mszę św. i wygłosił kazanie w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bytomiu. Jak się okazało, było to jedno z ostatnich publicznych wystąpień ks. Jerzego Popiełuszki, który jedenaście dni później został bestialsko zamordowany przez funkcjonariuszy SB.

Pobyt w Bytomiu oraz odprawienie mszy św. wraz z wygłoszeniem homilii przez księdza Jerzego Popiełuszkę, było wydarzeniem tyle doniosłym, co niezmiernie rzadkim. Wszak poza Warszawą i Częstochową, gdzie na Jasną Górę przybywał na Pielgrzymki Ludzi Pracy, to właśnie Bytom był jednym z czterech miast, po Krakowie, Gdańsku, a przed Bydgoszczą, w których ksiądz Jerzy odprawił mszę i wygłosił kazanie.

Bydgoszcz była ostatnim miejscem spotkania kapłana z wiernymi. To właśnie z niej w drodze powrotnej do Warszawy został ksiądz Jerzy uprowadzony, a następnie w bestialski sposób zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa.

Autorzy książki przytaczają słowa księdza Bronisława Piaseckiego, zdaniem którego: Dramat Popiełuszki rozpoczął się nie dlatego, że występował u Kostki (kościół pw. św. Stanisława Kostki w Warszawie) i był radykalny, tylko, że zaczął jeździć po Polsce, to znaczy wyszedł z jednego środowiska, które SB mogła kontrolować całkowicie. Nie zawsze wiedzieli, gdzie jedzie, w jednych parafiach to ogłaszano, w innych nie i służby były zaskakiwane.

Ojciec Ryszard Śleboda

Skąd pomysł na wizytę księdza Jerzego Popiełuszki właśnie w Bytomiu, w parafii pod wezwaniem Podwyższenia Świętego Krzyża? Otóż w latach 1979-1982 ojciec Ryszard Śleboda z Zakonu Kapucynów był duszpasterzem bytomskiej świątyni, a od 15 lipca 1981 roku jej administratorem. Ponadto od listopada 1980 roku był przełożonym domu zakonnego. Kościół pw. Podwyższenia Świętego Krzyża był w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia miejscem działalności religijno-patriotycznej, do czego w dużej mierze przyczynił się ojciec Ryszard.

To ojciec Ryszard Śleboda podczas pogrzebu górników, po masowej tragedii w 1979 roku w kopalni Dymitrow (obecnie Centrum), w kazaniu takie zdanie wygłosił: Musicie się bronić. Ci, którzy zginęli, są ofiarami wyzysku, nieliczenia się z człowiekiem. Wmurowana w kościele tablica we wrześniu 1981 roku upamiętniająca ofiary Zbrodni Katyńskiej była inicjatywą ojca Ślebody, jak i uroczyste obchody 11. listopada, rocznicy odzyskania niepodległości.
Ojciec Ryszard był postacią wokół której gromadzili się ludzie, którzy chcieli budować inną Polskę, twórcy I Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej, a także inicjatorzy Mszy Świętych w intencji Ojczyzny. Msze te nazwano "ósemkami", gdyż odprawiano je ósmego dnia miesiąca.

Wreszcie to na zaproszenie ojca Ryszarda, jak podkreśla w książce ksiądz Józef Marecki, wizyta księdza Jerzego Popiełuszki mogła dojść do skutku. Jednak już wtedy ojciec Ryszard Śleboda przebywał w Krośnie, gdzie był katechetą szkół średnich i duszpasterzem środowisk robotniczych.

Tyś jest kapłanem na wzór... Ks. Jerzy Popiełuszko w Bytomiu 8.X.1984 r.

"Uważam, ze ta rzetelna, mądra i wyważona publikacja jest zarazem wkładem do pasjonującej kroniki wielkiej wojny ideologicznej, prowadzonej z Kościołem przez cały czas istnienia Polski Ludowej, której Błogosławiony Kapłan stał się ofiarą. Oprócz osoby Księdza Jerzego, Autorzy przedstawiają też ciekawe tło społeczno-polityczne, zwracając uwagę Czytelnika na fakt, iż Duchowny nie był jedyną ofiarą represji władz wobec ludzi Kościoła. Do takich ludzi należał też o. Ryszard Śleboda OFM Cap..." - z recenzji księdza dr Henryka Olszara.

Książka-dokument opracowana została przez historyków Instytutu Pamięci Narodowej, Łucję Marek, Andrzeja Sznajdera, duchownych księdza Józefa Mareckiego i ojca Henryka-Pawła Masnego z Zakonu Kapucynów, ówczesnego proboszcza parafii pw. Podwyższenia Świętego Krzyża. Ale współautorami są także osoby bezpośrednio uczestniczące w czasie owego bytomskiego spotkania z księdzem Jerzym Popiełuszką. Wśród nich Piotr Boruszewski, górnik jeden z inicjatorów budowy pomnika księdza Jerzego w Bytomiu, Iwona Świętochowska - doktor medycyny, pediatra, współorganizatorka Solidarności w bytomskiej służbie zdrowia.

Pozostali współautorzy to Janusz Kotański historyk, poeta, pracownik Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Warszawie oraz Krzysztof Przybylski prawnik, założyciel NZS na Uniwersytecie Śląskim.

A kogo w szczególności cytował ksiądz Jerzy w swoich homiliach? Jak sam pisał: Nigdy nie głosiłem własnej mądrości, ale kierowałem się Ewangelią oraz nauczaniem Prymasa Tysiąclecia kardynała Stefana Wyszyńskiego i Ojca Świętego Jana Pawła II.

Kończący książkę aneks zawiera meldunki sytuacyjne, notatki służbowe z działań operacyjnych Miejskiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Bytomiu, jak również pisma dyrektora Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach oraz felieton "Krople jadu" tajemniczego publicysty Pawła Micińskiego, jaki ukazał się 18 października 1984 roku w popołudniówce Wieczór. Tajemniczego, gdyż Andrzej Sznajder chcący dotrzeć do niejakiego Pawła Micińskiego usłyszał w redakcji, że takowy tam nigdy nie pracował.

Polecając książkę, pozwolę sobie zacytować prezydenta Bytomia Piotra Koja z ulotki dołączonej do publikacji: Zachęcam Czytelników do lektury, która przeniesie do wydarzeń z przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Przybliży sylwetki osób, będących w tamtym okresie blisko Księdza Jerzego oraz odsłoni mechanizmy, jakimi Służba Bezpieczeństwa łamała najbardziej opornych opozycjonistów.

Tyś jest kapłanem na wzór... Ks. Jerzy Popiełuszko w Bytomiu 8.X.1984 r - Praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Sznajdera, wydana przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach.