Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Odkrycie archeologiczne w Bytomiu. Odkopano fundamenty dawnego hotelu. To Schlesischer Hof

Magdalena Mikrut-Majeranek
Magdalena Mikrut-Majeranek
Podróżni przybywający do Bytomia niemal 150 lat temu wysiadając z pociągu, podziwiali hotel wnoszący się tuż przy budynku dworca. Chętnie zaglądali w jego gościnne progi. Schlesischer Hof, bo nim mowa, stanowił ozdobę jednej z najważniejszych ulic miasta. Dziś pozostały po nim jedynie fundamenty, które niedawno zostały odkryte przez firmę zajmującą się rewitalizacją ulicy Dworcowej.

Trwa remont ulicy Dworcowej w Bytomiu. Ta reprezentacyjna ulica niegdyś tętniła życiem, a do znajdujących się tam sklepów przyjeżdżali klienci z rozmaitych zakątków województwa. Z biegiem lat zaczęły powstawać duże galerie handlowe, a lokale zajmowane przez małe sklepiki pustoszały. Teraz pojawiła się szansa na nowe otwarcie - już po remoncie.

Pierwsze prace ruszyły w listopadzie 2021 roku. W ramach prac rewitalizacyjnych na ul. Dworcowej przebudowana zostanie ulica, sieci wodociągowe, kanalizacja sanitarna i deszczowa, sieci elektryczne i teletechniczne. Remont obejmie także kamienice przy ul. Dworcowej 9, 14, 18, 21, 22, 24, 29, 30, 31 i 32. Wartość projektu pn. „Rewitalizacja podobszaru 10 w Bytomiu - okolice ulicy Dworcowej i Rynku” obejmującego ulicę Zaułek, Dworcową oraz okolice bytomskiego Rynku to ponad 26 mln zł, z czego dofinansowanie pozyskane przez miasto wynosi 15,3 mln zł.

W trakcie prowadzonych prac wykonawca dokonał interesującego odkrycia. Na końcu ulicy Dworcowej, tuż przy chodniku oddzielającym deptak od ruchliwej ul. Karola Miarki, odkopano bowiem pozostałości hotelu "Schlesischer Hof" (Śląski Dwór), który niegdyś wznosił się w tym miejscu. Zbudowano go na rogu placu Dworcowego (Bahnhofplatz) i ul. Dworcowej (Bahnhofstrasse). W księgach adresowych zapisano, że jego adres to Bahnhofstrasse 17 (37). Sąsiadował z nim „Bahnhofshotel”, ulokowany w kamienicy nr 18.

Przedwojenny Bytom był perłą architektury. Do wyjątkowych budynków należały m.in. hotele, których było tu wówczas ponad 20. Zdaniem Przemysława Nadolskiego, najpiękniejszym był "Kaiserhof" ("Sans Souci") przy ul. Bahnhofstrasse 16. Tuż obok znajdował interesujący nas "Schlesischer Hof". Został zbudowany w 1874 roku według projektu Alberta Klehra. Była to narożna, trzypiętrowa kamienica z dwoma bocznymi oficynami i mansardowym poddaszem.

Jak donosiły gazety ukazujące się na początku XX wieku, hotel mógł się pochwalić najładniejszą w mieście salą restauracyjną. Jak czytamy w materiałach opublikowanych w Cyfrowej Bibliotece Architektury Bytomia, początkowo właścicielem obiektu był Eduard Machineck, później Ernst Klug, a w latach 1899-1919 miał należeć do Fritza Heintze’ego, następnie do Emila Herza, a w 1937 roku do Grundstücksgesellschaft m.b.H. of Berlin. Tutaj pojawia się pewna nieścisłość, bowiem historię hotelu przytacza też Małgorzata Kaganiec w publikacji „Historie bytomskich kamienic”. Jak wskazuje, hotel zmienił właściciela w 1904 roku, a nowym posiadaczem został August Wegeleben. To on miał zmodernizować budynek i znacznie go rozbudować. Osiem lat później obiekt został kupiony przez hotelarza z Tarnowskich Gór. Lata pierwszej wojny nie były łaskawe ani dla nowego właściciela, ani dla hotelu, który został zadłużony. Zaległości zostały wykupione przez Polski Bank Handlowy w Poznaniu. O działalności instytucji w tym miejscu świadczą m.in. reklamy publikowane na łamach „Gazety Robotniczej” w 1921 roku.

Ogłoszenia w prasie sprzed stu lat mówiące o aktywnościach realizowanych w hotelu

W 1920 roku w „Gazecie Robotniczej” zamieszczono następujące ogłoszenie:

Potrzeba zaprowadzenia _parytetyczności _także w państwowej (modrej) policji w powiecie katowickim i zabrskim odczuwana była przez polskich obywateli od dawna. W porozumieniu i za zgodą Komisji Rządzącej i Plebiscytowej zamierzamy parytetyczność w państwowej (modrej) policji w wyżej mianowanych powiatach jak najprędzej urzeczywistnić. W tym celu poszukujemy urzędników policyjnych posiadających odpowiednie fachowe wykształcenie. Pomiędzy innemi potrzeba urzędników policyjnych do wydziału budowlanego, sanitarnego, miar, wag itp. Nawołując Polaków do przyjęcia wyżej określonej służby, zaznaczamy, że bardzo pożądani są także dawniejsi komisarze policyjni, starsi wachmistrze oraz zdolni urzędnicy do służby Kryminalnej. Z powyższego wyliczenia dział i rodzaju służby widać, że przyjmujemy i potrzebujemy zdolnych urzędników do wszystkich dział pracy zawodowej w państwowej policji w powiecie katowickim i zabrskim. Zgłaszać się należy natychmiast do polskiego biura policji górnośląskiej w Bytomiu hotel „Schlesischer Hof“ pokój nr. 20 (przy ulicy dworcowej).

Natomiast w „Gazecie Ludowej” z 1920 roku można przeczytać ogłoszenie o kursie dyrygentów kółek śpiewackich, który odbywał się od 15 listopada do 15 grudnia 1920 roku także w „Schlesischer Hof”, w pokoju 34. Zajęcia te były bezpłatne, a po ukończeniu kursu z dobrym wynikiem kandydaci byli zobowiązani objąć płatne stanowiska dyrygentów Kół Śpiewackich.

Z kolei jak donosiły „Nowiny Codzienne” w 1920 roku, w hotelu tym, w pokoju nr 24 Wydział Szkolny przy Polskim Komisariacie Plebiscytowym organizował żeńskie roczne kursy seminaryjne dla sił pomocniczych. Warunkiem podjęcia nauki było ukończenia 18. roku życia i znajomość języka polskiego. Co dawał taki kurs? Po zdaniu egzaminów kursantki otrzymywały świadectwo ukończenia szkolenia, a „po dalszem kształceniu i złożeniu egzaminów uzupełniających uzyskać mogą prawo do posady nauczycielskiej” – pisano na łamach „Nowin Codziennych” w 1920 roku.

Odkrycie archeologiczne w Bytomiu. Odkopano fundamenty dawne...

W hotelu odbywały się też walne zebrania akcjonariuszy Towarzystwa akcyjnego „Gońca Śląskiego”. Z kolei 28 października 1923 roku „Katolik Niedzielny” informował, że przed hotelem „Schlesischer Hof“ w poniedziałek wieczorem doszło do tragedii, bowiem zastrzelił się tam pewien młody urzędnik bankowy. Dlaczego? Przyczyny samobójstwa nie ustalono.

Czas powstań śląskich

W czasie powstań śląskich planowano utworzyć tu siedzibę Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, jednakże finalnie ulokowano go w hotelu Lomnitz. Aczkolwiek w budynku przy dzisiejszej ul. Dworcowej znalazły się takie wydziały jak kultury czy szkolny, a także wydzielono tu lokum dla Związku Byłych Jeńców Wojennych. Tu też, w pokoju nr 5, mieściła się redakcja dwutygodnika „Harcerz Śląski”. Małgorzata Kaganiec wspomina też, że w 1921 roku w "Schlesischer Hof" zostali zakwaterowani polscy emigranci, którzy przyjechali na Górny Śląsk, aby wziąć udział w plebiscycie.

Rok później hotel sprzedano, a nabywca zdecydował się na poważny remont. Tak chwalona restauracja (część w przyziemiu) została pomniejszona, a w wydzielonej części umieszczono niemiecką, prywatną placówkę bankową. W okresie międzywojennym klientów było mało, a hotel zaczął podupadać. Kres jego funkcjonowania nastąpił pod koniec II wojny światowej. Żołnierze Armii Czerwonej po wkroczeniu do Bytomia w 1945 roku podpalili go. Hotel podzielił zatem los wielu innych zabytkowych obiektów. Finalnie, po zakończeniu wojny został rozebrany. Niedawno podczas prac wykonywanych na ulicy Dworcowej, odsłonięto hotelowe piwnice.

Prace prowadzone na ul. Dworcowej trwają. Nieoficjalnie udało nam się dowiedzieć, że wszystkie zabytkowe przedmioty, które zostaną znalezione na terenie budowy, trafią do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu i tam zostaną odpowiednio zabezpieczone.

Źródła:

  • M. Kaganiec, Tajemnice bytomskich kamienic, Bytom 1997.
  • P. Nadolski, Bytom przełomu wieków XIX/XX. Opowieść o życiu miasta, Bytom-Łódź 2012.
  • "Gazeta Ludowa", 1920, R. 10, Nr. 231
  • "Gazeta Robotnicza", 1920, R. 25, nr 251
  • "Gazeta Robotnicza", 1921, R. 26, nr 66
  • "Katolik Niedzielny", 1923, R. 1, nr 43
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bytom.naszemiasto.pl Nasze Miasto