Ile możesz dorobić do emerytury lub renty

Ile pracujący emeryci i renciści mogą zarobić, aby ich świadczenia nie zostały zmniejszone lub zawieszone? Skąd się biorą te kwoty graniczne? Ile wynosi renta socjalna i co wpływa na jej wysokość? Młodzi emeryci, często wypchnięci z rynku pracy wbrew własnej woli, nie chcą żyć na granicy ubóstwa. Chcą być aktywni i zarabiać. Ale nie zawsze wiedzą, ile można dorobić do stałego świadczenia otrzymywanego z ZUS. Dane - specjalnie dla nich - przygotował Oddział ZUS w Sosnowu.

Co i jak się liczy

Punktem odniesienia dla wszystkich tych wyliczeń są dwie liczby:

minimalne wynagrodzenie za pracę w 2009 r.

- obecnie wynosi ono 1.276 zł,

przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2009 r.

- w I kwartale br. wyniosło 3.185, 61 złotych.

Osoby, które są na emeryturze lub rencie i podejmują dodatkową pracę, muszą pamiętać, że wysokość kwot granicznych, powyżej których ich emerytury i renty są zmniejszane lub zawieszane, wiąże się z przeciętnym wynagrodzeniem w poprzednim kwartale ogłaszanym przez prezesa GUS.

Uwaga!

Kwoty te nie są stałe, ale zmieniają się cztery razy w roku i obowiązują:

- od początku grudnia do końca lutego,

- od początku marca do końca maja,

- od początku czerwca do końca sierpnia,

- od początku września do końca listopada.

W pierwszym kwartale br. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2009 r. wynosiło 3.185,61 zł i jest wskaźnikiem obowiązującym od czerwca do końca sierpnia 2009 r.

Pamiętaj!

Kwoty graniczne dotyczą pracujących:

1. emerytów, którzy nie osiągnęli ustawowego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn),

2. rencistów pobierających rentę z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, a także rencistów otrzymujących rentę rodzinną.

Kwoty graniczne

Aby świadczenie z ZUS nie zostało zmniejszone, przychód nie może przekroczyć 70 proc. omawianego wynagrodzenia, czyli obecnie 2.229,9 zł.

Po przekroczeniu tej stawki świadczenie jest pomniejszane o kwotę przekroczenia, jednak nie może być ona większa od tzw. kwoty maksymalnego zmniejszenia, czyli:

- 440,24 zł - dla emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

- 330,20 zł - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

- 374,22 zł - dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.

Natomiast po osiągnięciu przychodu przekraczającego 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, czyli obecnie 4.141,29 zł, świadczenie zostaje zawieszone.

Uwaga!

Limit jest ustalany inaczej dla osób pobierających rentę socjalną. Wynosi on 30 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS do celów emerytalno-rentowych.

Od 1 czerwca jest to kwota równa 955,68 zł. Po jej przekroczeniu prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym świadczeniobiorca osiągnął przychód przekraczający te kwotę.

Na zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości wpływa przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Jest to m.in.:

- zatrudnienie w ramach stosunku pracy,

- umowy zlecenia,

- umowy agencyjnej,

- prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz współpraca przy jej wykonywaniu, a także

- z tytułu pełnienia służby w tzw. służbach mundurowych.

Renta socjalna

Do obliczenia wysokości renty socjalnej istotna jest kwota najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która obecnie wynosi 675,10 zł.

Toteż 84 proc. tej kwoty to renta socjalna, czyli 567,08 zł.

Ważne!

Renta socjalna przysługuje osobie:

- pełnoletniej,

- całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed uko-ńczeniem 18. roku życia, lub w trakcie nauki w szkole albo szkole wyższej przed ukończeniem 25 lat bądź w trakcie studiów doktoranckich czy też aspirantury naukowej.

Pamiętaj!

Jak z tego wynika, rentę socjalną może dostać osoba, która nigdy nie była ubezpieczona w ZUS-ie. Jest to świadczenie wypłacane przez ZUS, ale finansowane przez budżet państwa.

Kiedy odmowa

Jednak renta socjalna nie zawsze będzie przysługiwała wymienionym grupom osób. Jej otrzymywanie wyklucza m.in.:

- pobieranie emerytury,

- świadczenia rentowego z instytucji zagranicznych,

- posiadanie nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych powyżej 5 ha przeliczeniowych,

- tymczasowe aresztowanie,

- odbywanie kary pozbawienia wolności.

Ważne!

Świadczenia tego nie dostanie również osoba, która ma prawo do renty rodzinnej w wysokości przekraczającej 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, czyli obecnie 1.350,20 zł.

Renta rodzinna

Także w przypadku minimalnej wysokości renty rodzinnej decydującym parametrem jest wysokość najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, czyli wymienione wyżej 675,10 zł.

Uwaga!

Osoba, która ma prawo do tego świadczenia, nie może dostać mniej pieniędzy niż wymieniona kwota.

Warto przypomnieć, że wysokość renty rodzinnej zależy od wysokości świadczenia (emerytury, renty), które przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu.

I tak - jeśli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba:

- otrzyma ona 85 proc. tego świadczenia,

- dwie uprawnione osoby dostaną razem 90 proc.

- trzy osoby i więcej - 95 proc.

Ważne!

Renta rodzinna jest dzielona w równych częściach między osoby uprawnione.

Warunki, jakie należy spełnić, aby otrzymać rentę rodzinną, dotyczą zarówno stanu prawnego osoby zmarłej, jak i tych, których pozostawiła. Zatem renta rodzinna może być przyznana członkom rodziny osoby, która miała:

- ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy,

spełniała warunki wymagane do uzyskania prawa do jednego z tych świadczeń (w świetle przepisów, osobę zmarłą uważa się za całkowicie niezdolną do pracy),

- pobierała zasiłek lub świadczenie przedemerytalne.

Kto ma prawo

Prawo do renty rodzinnej mają:

* Dzieci własne.

* Dzieci drugiego małżonka.

* Dzieci przysposobione do ukończenia 16. roku życia lub 25 lat, jeśli się uczą.

Wyżej wymienione dzieci bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16. rokiem życia lub w czasie nauki do ukończenia 25. roku życia.

Ważne!

Dziecku, które ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, jeżeli spełnią warunki dotyczące dzieci własnych i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmie-%07rcią ubezpieczonego, chyba że śmierć była następstwem wypadku.

Jednak warunkiem przyznania takiej renty jest brak prawa do ren-ty po zmarłych rodzicach, a jeśli rodzice żyją - brak możliwości utrzymania dzieci.

Wdowa, która w chwili śmierci męża ukończyła 50. lat lub była niezdolna do pracy.

Wdowa, która wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuki lub rodzeństwo uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym, które nie ukończyły 16. lat , a jeśli się uczą - 18.

Także wdowa, która sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy a uprawnionym do renty rodzinnej.

Wdowa, która spełni warunek wieku lub niezdolności do pracy w ciągu pięciu lat od śmierci męża albo od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej.

Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która w chwili śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ale miała prawo do alimentów z jego strony.

Rodzice osoby zmarłej - ale pod warunkiem, że bezpośrednio przed śmiercią przyczyniała się ona do ich utrzymywania. Ponadto rodzice muszą spełniać warunki takie, jak ubiegająca się o rentę wdowa.

Obowiązujące dane do przeliczeń ogłaszane przez prezesa GUS

DANE PODSTAWOWE

Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2009 r.

* 1.276 zł

Przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2009 r.

* 3.185,61 zł

EMERYTURY I RENTY

Obowiązujące minimalne kwoty:

- emerytura lub renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna

* 675,10 zł

- renta z tytułu częściowej niezdolości do pracy

* 519,30 zł

- renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową; renta rodzinna wypadkowa

* 810,12 zł

- renta z tytułu częściowej niezdolości do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową

* 623,16 zł

EMERYTURY I RENTY

Dodatki do emerytur i rent:

- dodatek pielęgnacyjny lub za tajne nauczanie

* 173,10 zł

- dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji

* 250,65 zł

- dodatek dla sieroty zupełnej

* 325,36 zł

- dodatek kombatancki, świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego

* 173,10 zł

- dodatek kompensacyjny

* 25,97 zł

- świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla kamiennego, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych - w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy

* od 8,68 zł do 173,10 zł

- świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR - w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy

* od 8,68 zł do 173,10 zł

RENTA SOCJALNA

* 567,08 zł

Świadczenie przedemerytalne (przyznawane obecnie)

* 804,02 zł

KWOTA BAZOWA

- przeciętne wynagrodzenie pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne

* 2.578,26 zł

- kwoty przychodu powodujące zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń rencistów i wcześniejszych emerytów:

obowiązujące od 1 czerwca do 31 sierpnia 2009 r.

* 4141,29 zł