Białe damy w polskich zamkach i pałacach. Zjawy mają nawiedzać zabytkowe komnaty i korytarze do dziś... Gdzie ich szukać?

Zamek Górków w Szamotułach

Szamotuły, miasto położone nad rzeką Samą, znane są nie tylko ze wspaniałych zabytków, lecz także dzięki Czarnej Księżniczce – drugiej po kórnickiej Białej Damie najbardziej znanej wielkopolskiej zjawie. Duch błąka się nocami wokół średniowiecznej baszty, pozostałości obronnego zamku rodu Górków, a także przechadza się podziemnym korytarzem z baszty do leżącej nieopodal kolegiaty.

Czarna Księżniczka to Halszka z Ostroga (1539 – 1582), której tragiczne dzieje śledziła z zapartym tchem ówczesna Rzeczpospolita, a dzieje te ułożyły się same w najlepszą kryminalną opowieść.

Elżbieta Katarzyna Ostrogska zwana Halszką, jedyne dziecko – księcia Ilji i Beaty Kościeleckiej (córki króla Zygmunta I Starego), bajecznie bogata od kolebki i równie urodziwa, bardzo wcześnie stała się obiektem konkurów licznych zalotników. Spod kurateli stryjów i władczej matki pannę wykradł i poślubił w 1553 r. książę Dymitr Sanguszko. Dymitr, skazany na infamię przez króla Zygmunta Augusta, uciekł wraz z Halszką do Czech. Niestety, tutaj dopadł go i zamordował inny konkurent do ręki dziewczyny, Marcin Zborowski. I on z kolei trafił do lochu. Sprawa ponownie trafiła do króla, który oddał rękę Halszki Łukaszowi III Górce (1533 – 1573), wojewodzie poznańskiemu i panu na Szamotułach. Co prawda królowa Bona zatrzymała Halszkę przy sobie na dworze, więc Górka jak niepyszny powrócił do Wielkopolski. Matka Halszki, nie akceptując tego mariażu, uciekła z córką do Lwowa, gdzie zamknęła się w jednym z klasztorów. Kiedy oddział wojsk królewskich (Górka upominał się o żonę) zdobył klasztor, wyszło na jaw, że w trakcie oblężenia wkradł się tu kniaź Symeon Olelkowicz Słucki, który – przy aprobacie ambitnej Beaty – poślubił Halszkę. Zygmunt August oczywiście nie uznał tego związku i polecił Halszkę przewieźć wprost do Szamotuł.

Tutaj mściwy małżonek przez 14 lat, aż do swojej śmierci, więził Halszkę w baszcie. Jak głosi wieść, młoda kobieta przybrała podobno czarne pokutne szaty, a że była dalej piękna, Górka nakazał, by nosiła na twarzy żelazną maskę zakrywającą nawet kruczoczarne włosy. Uwięziona mogła odbywać jedyny spacer przejściem podziemnym lochem do pobliskiej kolegiaty, gdzie w zakratowanej małej niszy wysłuchiwała nabożeństwa i modliła się. Dopiero w 1573 r. mogła opuścić swe więzienie. Schorowana i na wpół obłąkana zmarła w grudniu 1582 r., licząc zaledwie 43 lata, w swoim rodowym majątku w Dubnie na Wołyniu, jako udręczona ofiara ambicji matki i przedmiot bezwzględnych przetargów o bogactwo i władzę.

CC BY-SA 3.0 pl